Een tijdje geleden ontdekte een medewerkster van archief Rijckheyt Heerlen tijdens inventarisatiewerkzaamheden van ‘oud papier’ een nogal unieke correspondentie. We moesten meteen denken aan de SIRE-campagne ‘#Doeslief’.
Dit stukje geschiedenis is dan wel geen typisch Hoensbroekse historie, maar we vonden het zó leuk dat we het toch op onze website wilden plaatsen.

In de zomer van 1951 kwam iemand op het idee om een ietwat vervelende kwestie eens op een aardige manier en met een vleugje humor te benaderen.
Zijn originele actie leverde een verrassende reactie op.

Uitschrijvings-/inschrijvingsbewijs

De in 1927 in Heerlen geboren Freek van Hoorn volgde na het gymnasium een korte studie psychologie. Vervolgens trok hij een tijd door Europa en deed zodoende veel talenkennis op. Weer terug in Nederland verhuisde hij op 24-jarige leeftijd naar Den Haag waar hij als journalist ging werken bij de Haagse Courant.
Freek leefde in de veronderstelling dat hij bij de gemeente Heerlen was uitgeschreven en in Den Haag was ingeschreven als inwoner van die stad. Dit was immers de gebruikelijke gang van zaken. Maar een maand later kwam hij tot de ontdekking dat dit niet het geval was. Hij besloot actie te ondernemen.
Nu zou je verwachten dat hij boos en verontwaardigd zou zijn, of op zijn minst geïrriteerd. Hij had tenslotte al hierover gecorrespondeerd met de afdeling Bevolking van gemeente Heerlen. Maar niets van dat alles. In plaats van een pittige brief schreef hij op 3 september 1951 zijn verhaal op een briefkaart en wel in dichtvorm:

Den Haag, 3 Sept ‘51

Volksteller mijner vaderstad

Reeds heb ik – voor een week of wat –
een briefkaart U gezonden.
Om m’n verhuiskaart heb ‘k verzocht
Doch hoe ik in mijn brievenbus zocht
Ik heb hem niet gevonden.

‘k Heb mij nu ruim een hele maand
Inwoner van Den Haag gewaand,
Doch ‘k ben niet ingeschreven.
‘k Krijg niet graag ruzie met de Staat
Dus vraag ‘k U nogmaals – zij ‘t wat laat –:
Waar is die kaart gebleven?!

Wil mij die nu toch zenden gaan
naar nummer zestien, Tortellaan,
In ‘t schone ‘s Gravenhage.
Ik zal er zeer verblijd mee zijn
en lever hier – is dat niet fijn –
het antwoord op Uw vragen:

Ik woonde in Heerlen op Heesberg twee
en deel U voor ‘t gemak nog mee,
dat ik er werd geboren,
op 18-12, jaar twintig zeven.
Ach wil mij nu die kaart toch geven!

U dankt
F.L. van Hoorn

Dat de werkzaamheden van een gemeenteambtenaar niet saai hoeven te zijn, illustreert het antwoord van de toenmalige chef van de afdeling Bevolking. Een dag na de ontvangst van Freeks bericht typte hij:

Geachte Freek van Hoorn,

 Ik zeg ‘t zonder toorn:
Trots Uw schone zangen
Werd Uw kaart hier niet ontvangen!
Maar geloof me: zeker en gewis
Heeft ook een journalist het wel eens mis …
Een verzoek, waar zoveel poëzie in zit
Komt heus niet vaak in mijn bezit.
Immers, d’ambtenaar, dat is bekend
Wordt maar al te vaak miskend.
Ook ik ben beu van “ambtenarij”
ik doe mijn plicht, opgewekt en blij.
En dus stuur ik U met grote vaart
De al zo lang verbeide kaart.
Tot slot: dank voor Uw dichterlijk cadeau
En een groet van:

Chef Bevolkingsbureau.

 Heerlen, 5 September 1951

Uittreksel geboorteregister

Bijna een jaar later was Freek omroeper-nieuwslezer bij de Wereldomroep en woonde hij in Hilversum. Hij schreef opnieuw naar de afdeling Bevolking in Heerlen (deze keer een getypte brief):

O gij, die ginder troont aan ’t hoofd
Van Heerlens volksregister.
Wanneer ge deze reeg’len leest,
dan denkt ge vast: wat is-t-er
dat deze jongling nu weer wil.

 ’t Is werkelijk slechts een klein verzoek.
Ik zal ’t U laten horen.
Men vraagt mij hier in Hilversum
’t Bewijs dat ‘k ben geboren,
of liever nog: wannéér dat was.

Er is een personeelfonds hier
Voor alle omroepleden.
Daarbij hoor ik sinds kort nu ook,
‘k Ben omroeper op heden.

 De Wereldomroep draagt mijn stem
naar vele verre landen.
Mijn geld, bestemd voor d’oude dag
legt men in ’t fonds aan banden.

O gij, die registreert het volk,
Wil ’t uittreksel mij sturen,
Zodat ik ’t tonen kan aan ’t fonds,
Waar ik mij in moet huren.

Mijn naam, zo ik ’t nog zeggen moet,
Is nóg steeds Freek van Hoorn.
Op 18 / 12 in twintig en zeven,
In Heerlen ben ‘k geboren.

Aan d’Hoge Naarderweg woon ik,
En wel op twee-en-twintig.
Zend dáárheen dus Uw fraai papier,
Zij’t met of zonder klinkdicht.

De kosten voor het document
(Zijn die er aan verbonden?)
Worden vanzelfsprekend door mij
Omgaand aan U gezonden.

En mocht dat soms bezwaarlijk zijn,
Dan wil ik U verhalen,
Dat vast mijn goede vader wel
Contant U wil betalen.

Heb dank, volksadministrateur,
Voor Uw welwillend streven
Om Freek van Hoorn, die U groet,
Dit uittreksel te geven.

 Hilversum,
Hoge Naarderweg 22.

(Radio Nederland, uitzending voor de West,
15 Juli 1952, 03.30 uur)

Aan het einde van zijn brief wijst Freek de ambtenaar op zijn eerstvolgende uitzending Praatjes voor ‘de West’, zoals men vroeger Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen noemde.
Dit radioprogramma werd ’s nachts uitgezonden vanwege het tijdsverschil: in Suriname is het tijdens onze wintertijd vier uur vroeger dan in Nederland en op de Nederlandse Antillen is het vijf uur vroeger.

De gemeenteambtenaar antwoordde:

Geachte Freek van Hoorn,

Poëzie in’s mensen leven
Kan slechts vreugde geven.
Ofschoon U ’n amateur maar bent
Bewonder ik Uw dichterlijk talent.
Hopelijk bent U wel content
Want Uw Vader betaalde 50 cent!!...
Wilt mij goed aanhoren:
Een bewijs, dat U bent geboren,
Kost als regel, wel geteld,
Drie gulden, wat ‘n geld!
Bijgaand stuk kost echter minder
Wellicht voldoet ook dit daarginder.
Heeft Uw fonds echter rare kuren,
Dan zal ik U wel ’n ander sturen.
Zend nog lang en blij van zin
Uw omroepstem de wijde wereld in!
Dat is een hartewens
Van een administratie-mens

 17/7 - 1952

Met dank aan D. van der Spoel-Ricksen, medewerkster inventarisatie bij Rijckheyt Heerlen